terug

Keuzestage Wetenschap

Een kijkje in de toekomst: Klinisch geneesmiddelenonderzoek bij het Kenniscentrum van de Apotheek AMC

Duur
4 weken
9 maanden
Wat gaat de aios leren?

Algemene beschrijving stage

"Een kijkje in de toekomst"
Voordat geneesmiddelen geregistreerd zijn en voorgeschreven worden gaat er onderzoek aan vooraf. We beseffen te weinig dat de toekomst van de farmacie deels in de magazijnen met studiemedicatie te vinden is. Wat daar nu staat, gebruiken patiënten misschien over 5 jaar. Om onderzoekers te ondersteunen bij het opzetten en uitvoeren van onderzoek met geneesmiddelen is in het AMC het Kenniscentrum Geneesmiddelenonderzoek opgericht. Jaarlijks worden ruim 100 onderzoekers geholpen met de opstart van de studie en de afdeling beheert van ruim 250 lopende studies de medicatie. Assistentes en apothekers die bij deze afdeling werken zijn gespecialiseerd in het begeleiden van onderzoek met geneesmiddelen. Alle fases van het geneesmiddelenonderzoek worden binnen het AMC uitgevoerd en kunnen aan bod komen binnen de stage. De AIOS zal leren dat geen enkel onderzoek hetzelfde is en dat er ook regelmatig een beroep wordt gedaan op de creativiteit van de ziekenhuisapotheker. Daarnaast wordt inzicht verkregen welke belangrijke rol de ziekenhuisapotheker heeft bij nieuwe, innovatieve geneesmiddelen.

De wet- en regelgeving dient als basis en verwacht wordt dat de AIOS zich hierin schoolt door bijvoorbeeld het volgen van de BROK cursus. De opgedane kennis wordt in de praktijk toegepast en over gebracht aan onderzoekers, maar ook aan apothekersassistentes en farmaceutisch medewerkers binnen de ziekenhuisapotheek. In oktober 2015 heeft de apotheek van het AMC de fabrikantenvergunning voor het verpakken en etiketteren en het importeren van studiemedicatie behaald. De verwachting is dat met deze vergunning jaarlijks 5-10 studies nog beter ondersteund kunnen worden. De AIOS heeft de mogelijkheid inzicht te verwerven in de procedures en werkzaamheden die komen kijken bij het opzetten en uitvoeren van een project onder de vergunning. Naast studiemedicatie zijn er de laatste jaren ook steeds meer verzoeken om input te leveren bij studies met niet-geneesmiddelen zoals voedingsmiddelen, tracers en pro-biotica. In de afgelopen jaren is hier ruim ervaring mee opgedaan. De kwaliteit van het te gebruiken product speelt hierbij een cruciale rol en in het AMC is het Kenniscentrum de partner om onderzoekers hierbij te ondersteunen. Ook hierbij geldt dat geen onderzoek gelijk is en de AIOS krijgt een indruk van de uitdagingen die bij onderzoek met niet-geneesmiddelen komen kijken.

Bedrijfsvoering en team:
In 2014 is de afdeling gestart met te werken volgens het Lean principe. Hiermee is bijvoorbeeld de tijd waarmee een assistente met ontvangst van studiemedicatie bezig is significant teruggebracht van 30 naar 15 minuten. Met het team wordt wekelijks tijdens het werkoverleg gekeken welke mogelijkheden er zijn om de processen te verbeteren volgens de Lean systematiek. De AIOS wordt uitgenodigd hier een bijdrage aan te leveren.

METC
Bij een stage langer dan 3 maanden is het mogelijk om een vergadering van het METC van het AMC te beoordelen. Deze commissie beoordeelt jaarlijks ruim 250 nieuwe studieprotocollen, waaronder gemiddeld 90 met geneesmiddelen. Opleidingsetalage VAZA

Werkzaamheden stage
De werkzaamheden worden afgestemd op de duur van de stage en de wensen en het kennisniveau van de AIOS. Er zal altijd gestart worden met een introductieweek waarbij kennis gemaakt wordt met de processen van het Kenniscentrum en de toepassing van de relevante wet- en regelgeving. Omdat het Kenniscentrum nauw samenwerkt met andere subafdelingen in de apotheek, zal ook hier aandacht aan besteed worden. In de uitvoer van het onderzoek is een goede relatie met de afdeling waar het onderzoek wordt uitgevoerd essentieel. Er zal minimaal 1 dag op een onderzoeksafdeling meegekeken worden. Mogelijke projecten:

Stageduur van 1-2 maanden:

  • Ondersteuning van de (ziekenhuis)apothekers bij lopende projecten
  • Het zelfstandig opstarten van eenvoudige studies.
  • Opstellen en implementeren instructie voor apothekersassistentes, opstellen begroting, afstemming met onderzoekers en farmaceutische industrie
  • VTGM protocollen opstellen en afstemmen met de productieafdeling van de apotheek
  • Het bijwonen van besprekingen met onderzoekers
  • Inzicht in de bedrijfsvoering van de afdeling

Stageduur van 2-6 maanden (bovenstaande uitgebreid met):

  • Het opstarten van een investigator initiated studie in nauwe samenwerking met een onderzoeker
  • Het opstarten van een complexe studie van een farmaceutisch firma
  • Het schrijven van een product dossier in samenwerking met 1 van de apothekers
  • Bijwonen van de METC vergadering (bij stage >3 maanden)

Projecten bij een stageduur 6-9 maanden (bovenstaande uitgebreid met):

  • Het zelfstandig begeleiden van een project waarbij studiemedicatie geïmporteerd moet worden, of waarbij medicatie verpakt en geëtiketteerd moet worden.
  • Het begeleiden van een complex project met bijvoorbeeld een voedingsmiddel.
  • Het verbeteren van een proces door toepassen van het Lean principe

Het schrijven van een artikel over de werkzaamheden wordt gestimuleerd. Uiteraard is het ook mogelijk om tijdens de stage te werken aan voorbereidingen voor het registratieonderzoek en bijbehorende METC indiening en hierbij input en advies te krijgen van de ziekenhuisapothekers van het Kenniscentrum, of andere experts in het AMC (bv methodoloog).

Gevraagde competenties:

De volgende competenties worden gevraagd (hierop zal ook worden gecoacht):

  • Initiatiefrijk en assertief: de AIOS zoekt actief leermomenten op in de Apotheek en bouwt mee aan zijn/haar eigen opleiding, de AIOS is nieuwsgierig en leergierig.
  • Sterke klinisch interesse: de AIOS zoekt pro-actief de klant in de kliniek op en leeft zich in in diens problematiek
  • Besluitvaardig en resultaatgericht: de AIOS pakt met overtuigingskracht vraagstukken op en rondt deze ook af, kan goed plannen om alle taken te combineren
  • Communicatief en sociaal vaardig: de AIOS is gericht op samenwerken en is goed in staat om zaken over te brengen op medewerkers en studenten
  • Geïnteresseerd in en bij voorkeur ervaring met wetenschappelijk onderzoek
Show-and-tell

Ervaringen van AIOS opgeleid in het AMC
Stefanie Krens (AIOS ziekenhuisfarmacie, Medisch Centrum Alkmaar, stageperiode feb-mrt 2016, huidig e-mailadres: s.krens@amc.nl): "In februari en maart 2016 heb ik twee maanden in deeltijd stage gelopen bij het Kenniscentrum Geneesmiddelenonderzoek van de apotheek AMC. In de eerste week heb ik kennis gemaakt met het team en de routing van geneesmiddelen voor onderzoek van ontvangst tot aan aflevering. Daarna heb ik meegekeken met een tweetal initiatiegesprekken voor het opstarten van nieuwe studies. Vervolgens ben ik zelf onder supervisie van Marleen Kemper aan de slag gegaan met het opstarten van een gesubsidieerd investigator-initiated onderzoek. Het voldoen aan alle wet- en regelgeving (GMP,GCP,GDP) en daarnaast ook het uitvoerbaar en betaalbaar houden van de studie vormde een grote uitdaging. In de twee maanden dat ik er was heb ik meerdere studies voorbij zien komen, elk met hun eigen problematiek. Het oplossen daarvan vraagt een zekere mate van creativiteit en flexibiliteit waarmee voor mij de meerwaarde van een ziekenhuisapotheker in het proces duidelijk zichtbaar werd".

Pleun van Egmond (4e jaars AIOS AMC, huidige e-mailadres: p.s.vanegmond@amc.nl): In het AMC zijn ontzettend veel mogelijkheden om je opleiding invulling te geven. Gedurende de opleiding is er naast het opleidingsprogramma veel ruimte voor eigen inbreng en initiatief. De begeleiding door opleider en deelopleiders is persoonlijk en op maat. In de maandelijkse gesprekken met de opleider is er daarnaast veel aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en competenties. De sfeer in de ziekenhuisapotheek van het AMC kenmerkt zich door laagdrempelig contact, betrokkenheid en gezelligheid. In de kliniek zijn we hard bezig om het medebehandelaarschap invulling te geven, waarvan de stage op de ICK een mooi voorbeeld is. PK/PD heeft tevens veel aandacht. Binnen de verschillende stages word je goed begeleidt en krijg je feedback op je functioneren. Daarnaast is er ook altijd ruimte om feedback te geven aan het opleidingsteam. Ik ervaar de opleiding in het AMC als zeer stimulerend. Er is veel ruimte om jezelf te ontwikkelen, de academische setting brengt interessante casuïstiek en veel mogelijkheden voor onderzoek en verdieping. Daarnaast is het opleidingsteam zeer betrokken en ervaar ik de aandacht voor persoonlijke ontwikkeling als een pre!

Beschrijving opleiding tot ziekenhuisapotheker
De opleiding tot ziekenhuisapotheker in de apotheek van het AMC heeft de ambitie om uitstekende ziekenhuisapothekers op te leiden die overal in Nederland aan de slag kunnen. Zij wil bovendien onderscheidend zijn op het gebied van het (mede)behandelaarschap in de kliniek, dichtbij de patiënt, de arts en de verpleging, en verder op het gebied van Therapeutic Drug Monitoring (TDM) en op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Dit laatste betreft zowel het eigen klinisch farmacologisch PK/PD onderzoek als de begeleiding van geneesmiddelenonderzoek in het AMC vanuit het Kenniscentrum Geneesmiddelenonderzoek. De opleider van het AMC besteedt daarnaast ruime aandacht aan de persoonlijke ontwikkeling van de kandidaat in opleiding. Tijdens de opleiding worden oriëntatie- en verbredingstages gelopen op de verschillende afdelingen van de Apotheek. Daarnaast worden AIOS die instromen of doorstromen in het AMC ingewerkt op de taken van de Productie-apotheker en van de Consulent (combinatie van de advisering ten behoeve van TDM en toxicologische vraagstukken, het beantwoorden van vragen uit de kliniek en het fungeren als achterwacht bij de dagdienst van de pharmacy-practitioner). Daarnaast kan een AIOS ingewerkt worden op zogenaamde expert-taken: de Expert FDA, de Expert Laboratorium, de Expert Productie en de Expert Kenniscentrum Geneesmiddelenonderzoek. Bovendien is er de taak als (mede)behandelaar: het dagelijks uitvoeren van medicatiereviews op de IC Kinderen als onderdeel van de taak Expert FDA, pro-actieve deelname aan de wekelijkse grote visite op de afdeling chirurgie en deelname aan de twee wekelijkse, multidisciplinaire toxicologie bespreking. Tot slot geven AIOS Ziekenhuisfarmacie onderwijs aan apothekersassistenten, Bachelor en Masterstudenten Geneeskunde en aan AIOS Interne Geneeskunde en nemen zij actief deel aan verschillende ziekenhuiscommissies De Apotheek van het AMC heeft een erkenning voor het opleiden van 6 AIOS tegelijkertijd. Deze worden begeleid door het opleidingsteam, waaraan alle (ziekenhuis)apothekers deelnemen die een superviserende rol hebben. Het opleidingsteam bestaat momenteel uit 15 leden. Uit D-RECT metingen die de afgelopen jaren herhaaldelijk zijn uitgevoerd blijkt dat het opleidingsklimaat door de AIOS als stimulerend en veilig wordt ervaren. Supervisoren zijn laagdrempelig benaderbaar. AIOS worden bij alle ontwikkelingen in de Apotheek betrokken, maar hebben zeker ook de vrijheid om richting en inhoud te geven aan hun eigen interesses. Voor de opleiding tot ziekenhuisapotheker wordt samengewerkt met de ziekenhuisapotheken van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, het Nederlands Kanker Instituut, de Stichting Apotheek Haarlemse Ziekenhuizen en het Medisch Centrum Alkmaar.

Apotheek AMC
De Apotheek van het AMC is een veelzijdige en klantgerichte afdeling waar door innovatie, opleiding en onderzoek de zorg voor de complexe patiënt continu verbeterd wordt. Er werken ongeveer 120 mensen verdeeld over 5 subafdelingen: Productie, Laboratorium van de Apotheek, Farmaceutische Dienstverlening Apotheek (FDA), Kenniscentrum Geneesmiddelenonderzoek en de Poliklinische Apotheek. Ook beschikt de apotheek over een aantal stafdiensten, waaronder de afdeling Kwaliteit, het secretariaat, applicatiebeheer en een adviseur inkoop geneesmiddelen. Daarnaast wordt er wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd binnen de onderzoekslijn Klinische Farmacologie en wordt er onderwijs gegeven. De apotheekmedewerkers werken met plezier in een stimulerende en veilige omgeving. Er wordt als één team gewerkt, waarbij open & eerlijk, professioneel, respectvol en samenwerken de kernwaarden zijn.

Alle opleidingsonderdelen in deze instelling